28 Võ Văn Tần, P6, Q3, Tp HCM bt.ctct.svhtt@tphcm.gov.vn (+84) 08 2203 0682 - (+84) 28 3930 6664
Đảm bảo công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản ký ức tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh trong đại dịch COVID-19
Trong lịch sử nhân loại, ký ức là một phần của lịch sử, cũng là một phần quan trọng hình thành nên giá trị của con người. Ký ức con người là một loại hình di sản đặc biệt, vô giá, không thể đong đếm được.T.S Lê Thị Minh Lý- Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, Ủy viên Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia đã từng phát biểu “Việt Nam đã, đang và cần nhận diện rõ hơn nữa giá trị di sản này để có giải pháp sưu tầm, lưu trữ, bảo vệ và phát huy giá trị”. Hiện nay, cùng với việc phát huy các giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể khác, di sản ký ức càng cần phải có những giải pháp cụ thể để phát huy, bảo tồn giá trị, đặc biệt trong thời điểm dịch bệnh Covid -19 gây nhiều trở ngại cho ngành Di sản.
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh (viết tắt Bảo tàng CTCT) là một trong những nơi lưu giữ những ký ức như vậy, điều này đã đòi hỏi bảo tàng phải có những đổi mới hơn nữa trong sưu tầm và trưng bày để giới thiệu lịch sử một cách sinh động hơn, không chỉ là những phòng trưng bày đơn thuần mà đây là không gian đầy ắp ký ức về một thời không bao giờ quên trong tiềm thức của những người dân Việt Nam, mang đến cơ hội học tập, trải nghiệm và chạm đến cảm xúc của du khách. Trong thời gian vừa qua, Bảo tàng CTCT đã thông qua không chỉ hiện vật mà còn có những câu chuyện kể - một phần của di sản ký ức để truyền tải thông điệp hòa bình. Điều này đã được xác định ngay từ những ngày đầu thành lập, và cũng ngần ấy thời gian đội ngũ VC - NLĐ của bảo tàng đã cố gắng phát huy giá trị của di sản ký ức này.
Trong thời đại toàn cầu hóa, công nghệ thông tin phát triển tạo điều kiện để các bảo tàng nói chung và Bảo tàng CTCT nói riêng có thể lan tỏa hơn nữa giá trị di sản ký ức thì cũng chính là lúc nhiều khó khăn, thử thách xuất hiện, nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid -19 diễn ra trên toàn cầu. Thời điểm mà con người muốn giao tiếp với nhau phải cần có một khoảng cách nhất định, thậm chí có lúc hầu hết mọi hoạt động đều dựa trên nền tảng online. Đối với công tác tại các bảo tàng lại càng khó khăn hơn khi trước đây hầu hết hoạt động đều diễn ra trực tiếp, được tổ chức trong môi trường cộng đồng, tập thể. Điều đó đòi hỏi Bảo tàng phải có những biện pháp để thích ứng với tình hình mới, vừa đảm bảo nhiệm vụ đẩy lùi dịch bệnh vừa đảm bảo công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản ký ức.
Từ tình hình thực tế này, Bảo tàng CTCT đã cố gắng thể nghiệm nhiều giải pháp để đảm bảo không gián đoạn công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, sử dụng những tiến bộ trong thời đại số để hỗ trợ cho việc lan tỏa giá trị hòa bình, giúp kết nối công chúng với các nhân chứng chiến tranh - chủ thể của di sản ký ức. Chương trình tham quan trực tuyến là một trong những giải pháp mà Bảo tàng CTCT đã thực hiện trong gần một năm đại dịch Covid - 19 bùng phát tại Việt Nam. Chương trình tham quan trực tuyến này được xây dựng dựa trên giá trị di sản mà Bảo tàng đang có kết hợp cùng nhu cầu của đối tượng thụ hưởng thông qua nền tảng công nghệ. Những chương trình tham quan trực tuyến đã diễn ra với những cuộc hội ngộ có thể cách nhau vài chục km, thậm chí là hàng ngàn km, không giới hạn quốc gia, vùng lãnh thổ nào, không giới hạn số lượng, vì có những nền tảng số có thể kết nối hàng ngàn người trong cùng một thời điểm. Như vậy, du khách từ mọi nơi của Việt Nam hay trên khắp thế giới đều có thể tiếp tục tìm hiểu di sản ký ức tại Bào tàng CTCT trong thời đại Covid này. Thời gian vừa qua, Bảo tàng bước đầu đã phục vụ cho đối tượng học sinh, sinh viên và du khách Nhật Bản, sắp tới sẽ phục vụ cho du khách Malaysia và sẵn sàng phục vụ cho tất cả công chúng khi có nhu cầu và liên hệ với Bảo tàng với mức phí ưu đãi chưa từng có.
Trong thời đại bùng nổ công nghệ thông tin, khi chỉ cần một cú chạm nhẹ vào màn hình điện thoại là hàng ngàn thông tin hiện ra thì du khách của di sản ký ức cũng cần tiếp cận những thông tin chính thống, có nguồn gốc rõ ràng, và tốt nhất là nên tiếp nhận thông tin từ chính nơi đã có nhiều năm làm công tác nghiên cứu, sưu tầm, lưu giữ và trưng bày loại hình di sản ký ức về tội ác chiến tranh - Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh. Không thể phủ nhận sự nỗ lực của đội ngũ VC - NLĐ của Bảo tàng trong thời gian qua, tuy nhiên cũng phải thừa nhận sự thật rằng hiện nay, các bảo tàng trên thế giới nói chung và các bảo tàng khác tại Việt Nam đã ngày càng phát triển nhanh chóng, ứng dụng nhiều thành tựu khoa học công nghệ vào công tác trưng bày và tiếp cận du khách. Theo Fast Company, đã có 2.500 bảo tàng và phòng trưng bày trên khắp thế giới hợp tác với Google Arts and Cultural để mang đến cho công chúng những chuyến tham quan ảo và triển lãm trực tuyến trong thời gian diễn ra đại dịch Covid - 19, trong đó có những bảo tàng nổi tiếng nhất thế giới như Bảo tàng Anh, Bảo tàng Nghệ thuật đương đại và hiện đại Seoul, Phòng trưng bày nghệ thuật quốc gia Mỹ, v.v.. Bảo tàng Louvre của Pháp cũng triển khai tham quan không gian thực tếảo ngay tại website của bảo tàng.
Đại dịch Covid -19 giống như một phép thử đối với sức sống của các giá trị di sản nói chung và di sản ký ức nói riêng, để các giá trị này luôn sống mãi trong lòng du khách tham quan thì nội dung là điều cốt lõi, còn phương tiện và cách thức truyền tải chính là cánh cửa để chạm đến cảm xúc của du khách. Do đó đội ngũ VC-NLĐ của Bảo tàng vẫn đang nỗ lực từng ngày để làm giàu thêm nội dung và làm phong phú, sáng tạo và hiệu quả các cách thức truyền tải nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản ký ức, lan tỏa giá trị hòa bình đến với công chúng trong và ngoài nước.
Một số hình ảnh về chương trình tham quan trực tuyến tại Bảo tàng Chứng tích chiến tranh:
Chương trình tham quan và giao lưu trực tuyến với nạn nhân chất độc da cam Nguyễn Đức phục vụ khách Nhật Bản
Chương trình tham quan trực tuyến phục vụ sinh viên trường Đại học Ngoại thương
Khai mạc triển lãm "Da cam – Lương tri và công lý" (22/07/2022)
Ngày Quốc tế Bảo tàng 2022: Sức mạnh của Bảo tàng (18/05/2022)
Hỏi đáp về Sự kiện 30/4/1975 cùng Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh (29/04/2022)
Chào mừng 47 năm Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2022) (29/04/2022)
Thông báo tăng giờ mở cửa phục vụ khách tham quan (20/04/2022)
Ngày quốc tế thể thao – Vì một thế giới phát triển và hòa bình (06/04/2022)
Ưu đãi đặc biệt kéo dài 1 tháng rưỡi (30/03/2022)
Thông báo giờ mở cửa Tết (27/01/2022)
Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh chúc mừng năm mới 2022 (31/12/2021)
Thông báo Thay đổi giờ mở cửa (29/12/2021)
Đoàn Đại biểu Đảng ủy, Hội đồng nhân dân, UBND Xã Đồng Kỳ, Yên Thế, Bắc Giang tới thăm Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh Sài Gòn. Những chứng tích để lại cho em cháu, các thế hệ người con đất Việt, thật cảm động và tự hào về sự hy sinh cao cả của cha anh vì độc lập, tự do cho dân tộc. Thật tự hào!
Con là Tin 6 tuổi, con học được nhiều điều sau chuyến tham quan. Con sẽ tự hào với dân tộc Việt Nam.
Con đã quay lại lần hai. Cảm xúc vẫn như lúc ban đầu. Con cám ơn tất cả. Ông/Bà ngoại con cũng từng là những người lính đấu tranh bảo vệ dân tộc. Con đến đây và hiểu nhiều hơn về sự hy sinh của ông cha ta. Con cảm thấy biết ơn vì hiện tại được sống trong đất nước hòa bình. Con sẽ cố gắng phấn đấu để góp một phần cho đất nước phát triển hơn nữa
Con thấy Việt Nam chúng ta rất đoàn kết, không chịu thua một đất nước là Mỹ. Việt Nam con họ không hề bỏ nước, luôn luôn vươn lên chiến đấu không ngừng, con rất quý mến họ và sẽ noi gương theo họ.
Hôm nay, tôi đã tham quan Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh. Tôi rất xúc động khi nhìn những bức ảnh – nhìn lại quá khứ kinh hoàng của cả dân tộc. Tôi đã khóc khi nhìn những bức ảnh ấy. Biết ơn vô cùng những người lính, những người chiến sĩ đã hy sinh thân mình cho nền độc lập của Tổ quốc
Ngày 19/5/2022, nhân dịp kỉ niệm 132 năm ngày sinh của Bác Hồ, tập thể 20CLC11 Khoa Công nghệ thông tin chương trình chất lượng cao trường ĐH Khoa Học Tự Nhiên đã đến tham quan Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh. Sau buổi tham quan, chúng em đã thấy được thiệt hại nặng nề mà các cuộc chiến tranh để lại, đặc biệt là kháng chiến chống Mỹ 1954 - 1975 đã tước đi vô vàn sinh mạng của các chiến sĩ và nhân dân yêu nước. Chính vì thế, chúng em càng thấu hiểu được sự đau khổ và tinh thần bất khuất, lòng yêu nước nồng nàn của đồng bào Việt Nam. Chúng em sẽ cố gắng bảo vệ, gìn giữ bản sắc dân tộc và cùng xây dựng, phát triển đất nước ta ngày một lớn mạnh hơn.
Very good museum! It really to help to understand what really happened. Everything is much more real than expected. I’m very happy to see that Vietnam War in another country. Một bảo tàng tuyệt vời! Nơi đây thật sự hữu ích trong việc để hiểu những gì thật sự đã xảy ra. Tất cả mọi thứ đều chân thực vượt quá sự trông đợi. Tôi rất hạnh phúc khi lại tham quan Chiến tranh Việt Nam tại một quốc gia khác.
Can’t believe the Vietnam War lasted 17 years! The amount of destruction cause unimaginable! Much love to Vietnamese people. Không thể tin Chiến tranh Việt Nam kéo dài 17 năm. Tổng số thiệt hại thật không thể tưởng tượng được. Gửi thật nhiều yêu thương cho người dân Việt Nam.
Là một giáo viên dạy Lịch sử, khi được tham quan bảo tàng, bản thân nhận thấy rằng “phải trân quý hơn bao giờ hết “hòa bình – độc lập – tự do”, càng biết ơn biết bao nhiêu sự hi sinh của biết bao thế hệ cha ông đi trước. Hòa bình – Độc lập – Tự do ! Giữ gìn từng tấc đất. !
Những hình ảnh, dẫn chứng, di tích, hiện vật đã làm sống lại một thời quá khứ đầy đau thương, mất mát nhưng vô cùng oanh liệt, hào hùng ở trong tôi. Cầu chúc cho nước nhà, dân tộc ngày một vững mạnh, phồn vinh. Thế hệ trẻ là những thế hệ làm nên đất nước của mai sau. Lịch sử vẫn sẽ sống mãi, không nên bị lãng quên.
Ngày 21/06/2018